Kultura është termi që i referohet një grupi të madh e të larmishëm të aspekteve më të paprekshme të jetës shoqërore.
Sipas sociologëve, kultura përbëhet nga vlerat, besimet, sistemi gjuhësor dhe komunikimi, praktikat që shoqëria njerëzore ndan në komunitet dhe që mund të përdoren për t’i përcaktuar ato si kolektive. Po ashtu kultura përfshin objektet materiale të përbashkëta për atë grup ose shoqëri.
Kultura dallon nga aspektet shoqërore dhe ekonomike të shoqërisë, veçse është e lidhur me to, në vijimësi duke i informuar dhe duke u informuar prej tyre. Teoricieni dhe aktivisti i famshëm prusian, Karl Marks, krijoi qasjen kritike të kulturës me shkencat shoqërore.
Sipas Marksit, ndodh pikërisht në fushën e kulturës jomateriale që një pakicë është në gjendje të ruajë pushtetin e padrejtë mbi shumicën. Ai arsyeton se nënshkrimi i vlerave kryesore, normave dhe besimeve i mban njerëzit të rrethuar nga sistemi të pabarazisë shoqërore shoqërore që nuk punojnë në të mirë të interesit të tyre, por përkrahin pakicën e fuqishme.
I pari që e përdori fjalën “kulturë” për cilësi të mendjes ose shpirtit (animus) ishte Ciceroni: “Një fushë sado pjellore qoftë ajo, nuk mund të jetë produktive pa kulturë, e njëjta gjë është edhe për shpirtin pa mësimdhënie” (Tusculanes, II, 13). Kjo “kulturë e shpirtit” është sinonim me atë që Ciceroni e quan “humanitas”, të cilën grekët e quanin paiedeia, një term që i referohet “trajtimit që duhet t’u aplikohet fëmijëve në mënyrë që ata të rriten”.
Lindur nga Iluminizmi, projekti i emancipimit nga arti dhe kultura kishte si synim çlirimin e qenies njerëzore nga kujdestaritë e ndryshme, duke shpallur konceptin e qytetarisë. Emancipimi përmes kulturës e ka ndryshuar paradigmën, nuk përbën më imponimin e një modeli të vetëm, domosdoshmërish përjashtues, por vlerësimin e krijimtarisë dhe dallimeve kulturore të njëri-tjetrit, ndërkohë që veprimi kulturor sot ndjek jo vetëm një proces ekonomik, por edhe atë të integrimit social./Hejza/Perspektiva/
